Motocyklowe Airbagi
Rozwój systemów i współczesne produkty z AirBag

W naszym artykule przyglądamy się temu jak wyścig technologiczny poprzednich dwóch dekad przyczynił się do zwiększenia komfortu i bezpieczeństwa motocyklistów. Jeszcze 25 lat temu było rzeczą nie do uwierzenia, że motocyklista będzie mógł wyposażyć się indywidualny airbag działający niezależnie od motocykla oraz w różnych warunkach jazdy.

Poduszki powietrzne dla motocyklistów występują dziś już nie tylko jako kamizelki na tułów, ale także w spodniach, plecaku, a niebawem i w kaskach (obecnie testy trwają np. w firmie Airoh) Systemy te różnią się od siebie algorytmami, konstrukcją i szybkością działania – stąd warto zanim kupicie zrozumieć skąd biorą się różnice w cenach i wybrać dla Siebie te najbardziej optymalne. Nasz artykuł ma na celu usystematyzować wiedzę o aktualnych technologiach oraz rodzajach produktów dostępnych na rynku, bez reklam i lokowania żadnego z nich. Chcemy, żeby nasi absolwenci byli po prostu świadomi produktów i mądrze wybierali. Przywołane w artykule produkty są w pewnym sensie tylko punktami odniesienia dla lepszej orientacji w znacznie szerszej ofercie.

Air Bag w odzieży dla motocyklisty jest
jak pasy bezpieczeństwa dla kierowcy auta

Według ADAC na podstawie prowadzonych badań skutków wypadków 40% obrażeń to uszkodzenia klatki piersiowej w tym na tyle rozległe, że zagrażające życiu. Niestety w większości kurtek motocyklowych nawet tych z wyższej półki cenowej nie znajdziecie protektorów klatki lub ewentualnie są opcją dodatkową za ekstra kasę. Nie zawsze jednak nawet jeśli są to zapewniają dostateczną ochronę. Inną sprawą jest brak świadomości u motocyklistów tego, że strój ochronny to nie tylko ładnie wyglądająca z zewnątrz skórzana kurtka, ale że taka kurtka nie powinna się rozerwać w trakcie tarcia oraz powinna chronić tułów, ramiona, łokcie, klatkę piersiową przed uderzeniem! Niestety mało która kurtka spełnia tak wyśrubowane wymagania. Stąd to czego nie da się do kurtki „wsadzić” w fabryce (protektor pleców i klatki) z uwagi na chociażby rozmiarówkę i różną budowę ciała potencjalnych Klientów – można dokupić dopasowując indywidualnie. Można też pójść dalej i kupić kamizelkę z poduszką powietrzną chroniącą przód i tył jednocześnie.

Jedna kamizelka z poduszką powietrzną pochłania tyle energii
– co 18 ochraniaczy pleców poziomu pierwszego (Level 1)

W Unii Europejskiej od 1997 roku żeby protektor móc nazwać ochraniaczem musi on przejść certyfikację i otrzymać prawo oznaczenia symbolem CE. Obecnie protektory klasyfikuje się w dwóch klasach różniących się średnią wartością siły przenikającej przez ochraniacz.
Poziom 1 (level 1) – średnia wartość siły przenikającej przez protektor nie może przekroczyć 18 kN, a pojedyncze uderzenie 24 kN
Poziom 2 (level 2) – średnia wartość siły przenikającej przez protektor nie może przekroczyć 9 kN, a pojedyncze uderzenie 12 kN
Testy wykonuje się w temperaturach od -10 stopni Celsjusza do + 40 stopni Celsjusza. Przy zakupie protektora pleców zwróć uwagę dodatkowo na oznaczenia na metce pod piktogramem, czy poziom bezpieczeństwa obejmuje plecy i łopatki (FB Full Back) czy tylko same plecy (CB Central Back)

Technologie wykonywania protektorów są różne podobnie jak ich rozmiary i strefy powierzchni ochronnych, a jednak testy kamizelek powietrznych wykazują JESZCZE LEPSZĄ OCHRONĘ i to nawet 18 razy większą (uwzględniając prędkość zderzenia) niż pojedynczy – bierny protektor poziomu 1.
Jest się zatem nad czym zastanawiać, jeśli chcemy się dobrze zabezpieczyć.

Historia rozwoju poduszek motocyklowych

Marka Honda już od 2005 roku po dziś dzień we flagowym modelu turystycznym Gold Wing stosuje poduszkę powietrzną montowaną w okolicach kierownicy, która tłumi siłę uderzenia oraz chroni motocyklistę przed uderzeniem ciała w elementy zarówno motocykla jak i samochodu z którym się zderza czołowo. System ten aktywowany jest przez jednostkę sterującą współpracującą z czujnikami  motocykla (obecnie już komputery i jednostki sterujące IMU)

Skuteczność tego air bag-u jest fenomenalna, jednak Honda nie znalazła naśladowców wśród konkurentów z uwagi na ilość miejsca potrzebnego w motocyklu oraz już dużą obecnie konkurencję ze strony producentów indywidualnych airbagów w odzieży. Warto jednak mieć na względzie, że w motocyklu działa to skutecznie do dziś i Honda nadal wyposaża swojego flagowca w airbag.

Pierwsze poduszki w odzieży motocyklowej

Zaczęło się zaskakująco wcześnie, ale bez rezultatów w postaci produkcji seryjnych. Pierwszy patent zgłosił węgierski wynalazca w 1976 roku Tamas Straub, ale nie było inwestora i patent wygasł. Kolejno w 1998 roku japońska firma Mugen Denko wprowadza do sprzedaży (marka istnieje do dziś) pierwszą na świecie kamizelkę z poduszką powietrzną o nazwie HIT-AIR wyposażoną w nabój z CO2 z zawleczką – która była połączona z motocyklem za pośrednictwem paska. Ten pasek wyrywał zawleczkę w razie upadku motocyklisty i oderwania się od motocykla, a kamizelka w ciągu ułamka sekundy napełniała się gazem, co pozwalało tłumić siłę uderzenia, a także chronić przed urazem kręgów szyjnych pełniąc także rolę stabilizatora karku. To proste mechaniczne rozwiązanie jest powielane przez innych producentów do dziś, ale budzi pewne zastrzeżenia co do skuteczności działania – uwzględniając o wiele lepsze produkty współczesnej konkurencji posiadające sterowanie elektroniczne.

PRZEŁOM TECHNOLOGICZNY lat dwutysięcznych
Włosi podpatrzyli i stali się liderami technologii

Kilka lat później włoski producent Alpinestars zaczyna prace projektowe nad swoim systemem Tech-Air i już w 2004 testuje na torach, a pierwsze działające kombinezony do produkcji i sprzedaży wprowadza wspólnie z konkurującym rodzimym producentem Dainese w roku 2007. Systemy jednak działały wolno i składały się ze dwóch sterowników – jeden umieszczany w motocyklu, a drugi w kombinezonie. Właściwie to wtedy były to produkty tylko dla zawodników, a cywilny motocyklista nawet nie mógł tego dostać w sklepach. Przyszedł jednak przełom kilka lat później .. w 2015 roku Alpinestars prezentuje pierwszą autonomiczną kurtkę z airbagiem (sterownik tylko w kurtce) do stosowania na drogach publicznych. Dainese pozywa do Sądu Alpinestars za naruszenie patentu i wygrywa. Walka jest zacięta! Obie firmy do dziś są najbardziej zaangażowane w te technologie oraz mają doświadczenia z MotoGP. Nie ma żartów, to jest naprawdę najbardziej zaawansowany sprzęt.

Nowy Standard, czyli kamizelki bez linki

Równolegle z Tech-Air od Alpinestars swoje poduszki powietrzne pod szyldem D-Air rozwijała firma Dainese. Ciężko  jednoznacznie określić, kto był pionierem w tej dziedzinie, zwłaszcza że rozwiązania obu producentów były do siebie bardzo zbliżone. Obie technologie działają do dziś w oparciu o elektroniczne – niezależnie rozmieszczone moduły umieszczone w kamizelce / kurtce / kombinezonie (np. w garbie) i oba systemy są piekielnie skuteczne. Implikacje rozwiązań, konstrukcji, czy scenariuszy zdarzeń były zdumiewające. Przykładowo nowe generacje kamizelek Alpinestars wyposażane były w dwa naboje mogą pracować w trybie drogowym lub torowym. W trybie drogowym w momencie upadku uruchamiane były dwa naboje, by kamizelka napełniła się szybciej i pochłonęła więcej energii, z racji tego, że większość drogowych wypadków jest spowodowana zderzeniem czołowym. W trybie torowym uruchamiany był jeden nabój, co było całkowicie wystarczające, a do tego pozwalało na dalsze użytkowanie kombinezonu, np. podczas kolejnej sesji. Skracano też czasy detekcji oraz zadziałania w oparciu o dane z telemetrii wykorzystując doświadczenia z MotoGP.

Obecnie każda z tych pionierskich firm rozwija się wyraźnie odmiennie, ale też dołączyli do nich francuscy konkurenci jak założona w 2014 roku firma In&Motion oraz kolejna powstała w 2019 roku firma Helite.

Na szczęście firmy francuskie wybrały nieco inny kierunek rozwoju i właściwości swoich produktów przez co da się szybko odróżnić te produkty, a będąc w sklepie zorientować się z którym systemem mamy do czynienia.

OBECNIE MAMY 4 GŁÓWNYCH GRACZY

1.Firma Dainese – to system D-AIR , czyli niezależny elektroniczny moduł sterujący poduszką i algorytmy jazdy po torach, drogach publicznych. Drogie i skuteczne!
Nie dzielą się swoim systemem z innymi producentami odzieży.

2.Firma Alpinestars – to system Tech-Air, czyli podobnie jak powyżej niezależny elektroniczny moduł sterujący i tryby na asfalt – zarówno tor jak i drogi publiczne. Drogie i skuteczne!
Nie dzielą się swoim systemem z innymi producentami odzieży.

3.Firma Helite – to głównie kamizelki z systemem mechanicznym (linkowe), co czyni je atrakcyjnymi cenowo i pasują do każdego stroju. Są bardzo popularne, ale mniej skuteczne (o tym poniżej) przez długie czasy reakcji na zdarzenie (brak elektroniki) Firma oferuje też kilka modeli z modułem elektronicznym oraz plecaki z airbagiem, ale większą ofertę stanowią systemy linkowe.
Swoje systemy oferują także innym producentom odzieży motocyklowej.

4.Firma In&Motion – to moim zdaniem „czarny koń” obecnie oferowanych systemów, gdyż wyróżnia się tym, że nie produkuje kamizelek, kurtek, ani kombinezonów!!! No właśnie, to o co chodzi?
Firma IM zajmuje się tylko samą technologią algorytmów predykcyjnych (moduł elektroniczny In&Box), a swoje know-how udostępniają szerokiemu gremium producentów odzieży ochronnej nie tylko motocyklowej! System ten można kupić w kamizelkach i kurtkach oferowanych przez m.in: RST, Ixon, KLIM, HELD i wielu innych.

Interaktywne moduły In&BOX – zbierają anonimowo dane dotyczące jazdy z każdego aktywnego modułu który kupił i użytkuje Klient, a następnie analizowane są przez zespół Data Scientists, aby umożliwić ciągłą optymalizację systemu. In&motion zarejestrowało już dane z ponad 200 milionów kilometrów przejechanych na motocyklach Klientów. Im więcej motocyklistów jeździ z modułami In&Box, tym lepiej działają algorytmy technologii In&motion!

AirBag w abonamencie.. no tak, ale to wcale nie głupie zważywszy na obszerny zakres możliwości wykorzystania, ciągle udoskonalający się system i dożywotnią gwarancję! Więcej wyjaśni Wam mój kolega Rafał z #NaMotocyklu – pod linkiem tu … kliknij po więcej wiedzy tu .. 

WADY I ZALETY AIR BAG-ów

Niestety obszerna oferta airbagów powoduje dylematy zakupowe i Klienci głupieją nawet jak mają dużo pieniędzy, bo właściwie na co zwrócić jeszcze uwagę? Jakie będą koszty eksploatacji oraz skuteczność, czyli sens zakupu takich systemów..

Obecnie sama kamizelka w zależności od modelu i wersji to wydatek kilku tysięcy złotych!
Do tego dochodzi jeszcze fakt, że niektóre z tych produktów jak D-Air , czy Tech Air (poza 5. generacją) nie będą współpracować z każdą kurtką czy kombinezonem.

Wynika to wymagań technicznych (miejsce na wybuch poduszki) Kamizelka zakładana pod odzież wierzchnią nie będzie w stanie napełnić się odpowiednio, jeśli będzie musiała walczyć ze zbyt sztywną lub dopasowaną odzieżą. Dlatego kurtki i kombinezony kompatybilne z poduszkami powietrznymi są uszyte w nieco inny sposób niż konwencjonalna odzież.

Kamizelki powietrzne stają się jednak coraz popularniejsze wśród motocyklistów, ale w wersji sterowanej mechanicznie (na linkę) Rozwiązanie to przede wszystkim pasuje do dowolnych kurtek i kombinezonów, często jest tańsze o połowę i to wpływa na zakup.

Moduł elektroniczny, czy linka?

ADAC wielokrotnie przeprowadzało testy kamizelek powietrznych dla motocyklistów na wnioski różnych redakcji, organizacji, a także z własnej inicjatywy celem ustalenia faktycznych czasów reakcji na zdarzenia i tym samym potencjalnej skuteczności działania.

Testy polegające na rozpędzeniu motocykla z manekinem ubranym w kamizelkę powietrzną do 50 km/h ukazały, że od momentu zetknięcia się motocykla z samochodem do uderzenia manekina dochodzi najczęściej w czasie 120 milisekund. Zatem kamizelki które reagują dłużej … są delikatnie to określając – bez sensu!

WNIOSKI 
Pewne jest, że kamizelki sterowane modułem elektronicznym są najszybsze, a ich czasy zadziałania to średnio między 50 – 80 milisekund! 
Systemy „na linkę” rzadko kiedy otwierają się szybciej niż 200 milisekund, a średni czas otwarcia to 250 milisekund –  to oznacza .. że są atrakcyjne cenowo.

Dla porównania systemy poduszek w kombinezonach sterowane elektronicznymi modułami używane przez zawodników na torach otwierają się już nawet w czasie 25 milisekund!!!

Oglądając zatem kamizelki szukajcie w opisie specyfikacji technicznej czasu zadziałania poduszki określającego czas od detekcji do eksplozji poduszki. Często określa się też sam czas napełnienia poduszki jako inflację airbaga, który dotyczy samego napełnienia poduszek i wynosi ok. 20 – 80 milisekund. Nie pomyl tego czasu z czasem detekcji sytuacji i algorytmu otwarcia poduchy! To tak jakby pomylić wartość drogi hamowania z drogą zatrzymania pojazdu, brzmi podobnie – ale to dwie różne wartości.

Koszty użytkowania Airbagów

Nie ma co ukrywać, że najtańsze w zakupie i użytkowaniu to te linkowe systemy, ale wiadomo coś za coś.

Systemy z modułami elektronicznymi jeszcze do 2023 roku w większości wymagały serwisu po wystrzale i należało każdorazowo po tzw. inflacji odesłać kamizelkę do jej producenta celem wymiany poduszki i sprawdzenia działania systemu, a to każdorazowo – średnio koszt około 100 euro. 
Ponadto kamizelki elektroniczne posiadają baterie które trzeba ładować, a ich czas pracy to od 20 – 30 godzin czuwania. Bateria też wieczna nie jest.

Jednak już w 2024 roku zaczęły pojawiać się prototypy i obecnie będą w sezonie 2025 oferowane do sprzedaży kamizelki wielorazowego użytku od 3 do 5 inflacji – obsługiwane wyłącznie przez samego użytkownika z możliwością samodzielnej wymiany naboju (kartridżu) czy akumulatora.

Przykładem może być nowej generacji Dainese Smart Air kosztujący około 3 tysięcy złotych, ale można go nosić na lub pod ubraniem, integruje rewolucyjny system D-air®Road na klatce piersiowej i plecach, a zaletami nowego Smart Air’a są potrójnie aktywowana poduszka powietrzna, która nie wymaga wymiany, a także praktyczny generator gazu, który można łatwo wymienić całkowicie samodzielnie.

Kamizelka wielokrotnego użytku do stosowania na zewnątrz lub pod ubranie wierzchnie motocyklisty.

Jaki AirBag dla motocyklisty będzie najlepszy?

To indywidualna decyzja uzależniona od zasobów finansowych, ale żeby to miało sens ja skupiłbym się na tych z szybkimi czasami reakcji, sterowanymi elektronicznie i zapewniającymi optymalną ochronę na dowolnej odzieży (raczej zewnętrznymi) Trzeba też brać pod uwagę, że będzie Wam gorąco, bo wszystkie te kamizelki NIE PRZEPUSZCZAJĄ POWIETRZA!!!  O tym zapominacie w szale zakupowym, ale przekonacie się po pierwszej przejażdżce, no chyba że lubicie ciepło : )

Nie tylko tułów, ale też nogi ulegają obrażeniom.. 

Z raportu, przygotowanego przez francuski Narodowy Instytut Badań Transportu i Bezpieczeństwa (INRETS) wynika, że najbardziej narażonymi na urazy częściami ciała są nogi. Obrażenia kończyn dolnych to aż 65% urazów, których doznajemy podczas wypadków motocyklowych. Co ciekawe, to znacznie więcej niż przyjmują ręce i głowa, no ale częściej widzimy motocyklistów w drogim kasku oraz rękawiczkach, a rzadziej w profesjonalnych spodniach i butach.

Zaledwie dwie firmy, bo francuska CX Air Dynamics oraz szwedzka Mo’Cycle z pomocą technologii Helite (klips linkowy) opracowały specjalne spodnie motocyklowe z poduszką powietrzną. Jak działa airbag w spodniach dla motocyklisty – pokaże Wam nasz kolega Rafał z #NaMotocyklu – kliknij po więcej wiedzy tu.. 

Dorzucamy jeszcze wybuchowy plecak

Jest to innowacyjny produkt i zarazem niszowy, bo inne firmy poza francuskim Helite nie oferują nic podobnego. Plecak chroni przód i tył tułowia, zapewnia wentylację i można w nim co nieco przewieźć. Więcej na jego temat opowie Wam oraz pokaże nasz kolega Rafał z #NaMotocyklu pod linkiem poniżej – kliknij po więcej wiedzy tu.. 

Projekty przyszłości ..

Firma Autoliv ze Szwecji (znana też jako EuroBag) ogłosiła plany wprowadzenia na rynek nowatorskiego systemu poduszek powietrznych przeznaczonych do motocykli chroniących na dużej powierzchni całego motocyklistę. Równolegle firma opracowuje poduszkę montowaną na motocyklu oraz systemem zintegrowanym z odzieżą motocyklową. Jako pierwszy na rynek trafi system montowany bezpośrednio na pojeździe. Z firmą Autoliv współpracuje włoskie Piaggio i być może poduchy zobaczymy jako pierwsze w tych pojazdach, a to byłby wtedy drugi producent po Hondzie stosujący takie rozwiązanie.

Włoski producent kasków motocyklowych AIROH już od 2020 roku współpracuje przy projekcie ze szwedzką marką Autoliv. Szwedzi zresztą, jak nikt inny mają doświadczenie w temacie poduszek powietrznych. Już od 70 lat zajmują się projektowaniem systemów airbag do samochodów. Prawdopodobnie w twoim samochodzie jest poduszka powietrzna właśnie tego producenta. Intensywnie pracują nad systemami bezpieczeństwa dla motocyklistów. Dowodem na to jest właśnie prototyp kasku motocyklowego z poduszką powietrzną.

Airoh podkreśla, że kask wciąż jest w fazie testów prototypowych, a testy wskazują, że szczytowe przyspieszenie liniowe głowy, a co za tym idzie ryzyko pęknięcia czaszki mogą zostać znacznie obniżone dzięki wprowadzeniu technologii airbag do kasków motocyklowych. Autoliv wskazuje, że ryzyko pęknięcia czaszki spada o połowę: z 60% do 30% po zastosowaniu airbaga w kasku. My z kolei czekamy z niecierpliwością na pojawienie się tych produktów w seryjnej sprzedaży.

Po więcej wiedzy zapraszam na nasze szkolenia oraz warsztaty sklepowe w Krakowie ; )

opracował
Piotr Leńczowski
instruktor techniki jazdy
Krakowska Szkoła Motocyklistów
KSM Riders